Brusselse situaties
om de Donut in actie te analyseren
Wat verstaan we onder “situatie”?
De Brusselse economie bestaat uit een veelheid van diverse actoren die, in vele gevallen, al op een spoor van transitie zitten. Binnen de situaties bestuderen we een aantal van die Brusselse actoren en hun concrete acties. Samen met hen gaan we kijken hoe we nog verder kunnen gaan richting een sociale en ecologische transitie.
Via de zogenaamde co-enquête gaat het Donutteam in dialoog met de situatie om samen met hen te begrijpen hoe zij al bijdragen aan een Donuteconomie, hoe zij hierin nog verder kunnen gaan, hoe zij hun acties daarvoor moeten vormgeven, en welke obstakels en hefbomen er hiervoor zijn.
Wat zijn we nu aan het doen?
Drie co-enquêtes zijn volop aan de gang: twee met terreinactoren (Masui en Arc-en-Ciel), één met een bedrijf (Democo).
Hieronder kan je alvast de eerste informatie over deze situaties vinden.
Situatie: Masui
Masui is in de eerste plaats een Brusselse wijk en een Brussels plein. Aan het plein bevindt zich het oude houtatelier van het ministerie van Financiën, dat voor een tijd heeft leeggestaan. Dit gebouw krijgt een tweede leven onder impuls van de vzw Zinneke, die er haar intrek neemt en het gebouw transformeert in een plek van sociale en artistieke productie.
De renovatie van deze 4000 m2 grote site gebeurt met de intentie om de ecologische impact zo klein mogelijk, en de sociale impact zo groot mogelijk te maken. De werf probeert zo ver mogelijk gegaan in het hergebruik van materialen en zo tegelijkertijd lokale werkgelegenheid en opleidingsmogelijkheden te creëren. Daarnaast wil het innoveren in de collectieve conceptie en uitvoering van het project en in uitdenken van een evolutief programma.
Het participatieve co-onderzoeksproces wordt uitgevoerd door het BrusselsDonut-team met een aantal actoren die betrokken zijn bij de Masui-situatie. Samen bedenken we het proces en geven we het vorm. Het co-onderzoeksteam, waarmee we samen een serie van 5 workshops creëren, bestaat uit verschillende leden van vzw Zinneke, evenals leden van Rotor, verantwoordelijk voor het hergebruik van materialen in het Masui-project, en van Bureau Ouest, wiens architecten bij de site betrokken zijn. Op die manier willen we een meervoudig perspectief op de situatie krijgen.
De donut-enquête maakt deel uit van het “Restitutieplan” van het project Masui, dat het proces en de resultaten wil documenteren, om er lessen uit trekken en een plaats geven aan vragen en problemen, om die te kunnen oplossen of transformeren. De oefening om zichzelf te situeren ten opzichte van de Donut, en zich vragen te stellen over ecologische en sociale, alsook lokale en globale uitdagingen, wordt zo een deel van dit Plan. Hierdoor probeert de équipe van Masui hun project met verregaande criteria te analyseren en een holistische kijk op de impact van hun project te verkrijgen.
Situatie: ARC-EN-CIEL
Arc-en-Ciel is de naam van een collectief woonproject dat sinds 2018 in aanbouw is in de Molenbeekse Vanperenboomstraat en sinds begin 2020 wordt bewoond. Het project is bijzonder omdat het een zogenaamde “Community Land Trust” is: een model dat eigenaarschap van woningen meer toegankelijk wil maken en tegelijk het idee van gemeenschapsgrond promoten. De woongroep achter Arc-en-Ciel bestaat al sinds 2012 en heeft in die tijd samen gewerkt aan de conceptualisatie van het hele project, waarin de eigen woonnoden, de noden van de groep en de rol van het project in de buurt een plaats kregen. Daarnaast wordt er ook nagedacht over de ecologische aspecten van de woonvorm: er wordt bijvoorbeeld geëxperimenteerd met passief bouwen.
Het proces van co-enquête wordt bedacht en uitgevoerd door het team van BrusselsDonut en door leden van de organisatie Community Land Trust Brussel, die verantwoordelijk zijn voor de opstart van het project – en daarmee ook het het concept Community Land Trusts in Brussel hebben geïntroduceerd. Daarnaast stonden zij in voor de fondsenwerving en het verkrijgen van gronden voor de uitvoer van het bouwproject, en beheren ze samen met andere actoren het bouwproces en de omkadering van de woongroep.
In de co-enquête kijken we tegelijk achteruit – op de gerealiseerde Community Land Trust, de manier waarop deze tot stand is gekomen, haar impact op zowel de sociale ondergrens als de ecologische bovengrens van de Donut en de linken tussen die verschillende impacten. Tegelijk kijken we ook vooruit en stellen we ons vragen rond hoe het model impact zou kunnen hebben op grotere schaal? Wat is er daarvoor nodig? De Donut nodigt uit om de scope te verbreden en nieuwe acties in rekening te nemen.
Situatie: Démoco
Democo is een Belgisch bouwbedrijf.
Het zet zich in voor een aanpak van duurzame ontwikkeling en circulaire economie en probeert deze principes toe te passen op zijn verschillende projecten. In het kader van een co-enquête bestuderen we gezamenlijk een van deze projecten: de bouw van een gebouw met 82 appartementen in Laken – ten opzichte van de theorie van de Donut.
Het team van DonutBrussels onderneemt de co-enquête met het technische team van de site zowel als met de managers van het bedrijf. Deze benadering moet het dus mogelijk maken rekening te houden met een diversiteit aan standpunten.
Het ligt vaak meer voor de hand om een transitiegedachte toe te passen op het gebruik van hulpbronnen. Op de onderzochte site is er al monitoring van het elektriciteits- en waterverbruik en zijn er al acties ondernomen om hernieuwbare energie te produceren en regenwater op te vangen. Maar kunnen we verder gaan dan deze aspecten, en hoe zit het met de sociale aspecten? Betekent het toevoegen van aandachtspunten meer werk of zorgt het ook voor synergie? Ook in dit geval nodigt de donut ons uit om voorwaarts te gaan en rekening te houden met een grotere diversiteit aan kwesties.
Naar een nieuw economisch verhaal
Beetje bij beetje, aan de hand van concrete Brusselse situaties, bouwen we aan een nieuw verhaal:
een Donuteconomie voor Brussel.
by Farweb