DONUT : wat is het ?

Elke dag zien we rondom ons de schadelijke gevolgen van een economie die groei als voornaamste doelstelling heeft: financiële crisissen, extreme ongelijkheden, destructieve exploitatie van onze planeet, enzovoort. We hebben nood aan een andere basisdoelstelling voor onze economie, die alle mensen én onze planeet ten goede komt.

De theorie van de Donut-economie, van de hand van Britse econome Kate Raworth, stelt voor om onze economie op welzijn in plaats van op groei te richten. Het bekende ‘Donut-schema’ stelt een sociale ondergrens en een ecologische bovengrens voor – waartussen we ons collectief welzijn kunnen vormgeven.

De sociale ondergrens waar iedereen boven zou moeten blijven, is de binnencirkel van onze Donut. De diverse dimensies van de fundamentele mensenrechten (die met name de door de Verenigde Naties aangenomen duurzame ontwikkelingsdoelstellingen uitmaken) vormen die sociale ondergrens. Die bevrediging van de menselijke behoeften mag evenwel niet ten koste gaan van de natuurlijke rijkdommen van onze planeet. De ecologische bovengrens stemt overeen met de buitenste cirkel van de Donut. Ze is de resultante van de diverse limieten van onze planeet die door het milieuwetenschappelijk onderzoek zijn vastgesteld. Tussen die twee grenzen, in het deeg van de Donut, bevindt zich onze levensvatbare ruimte: de sociaal rechtvaardige en ecologisch veilige ruimte.

“Ik geloof dat het tijd is om te kiezen voor een grotere en belangrijkere ambitie, omdat de uitdaging waar de mensheid in de 21e eeuw voor staat duidelijk is: voldoen aan de behoeften van iedereen met respect voor deze buitengewone, unieke en levende planeet.”

Kate Raworth.

Streven naar een regeneratieve en distributieve economie

De eerste stap naar een Donut-economie is de erkenning van de onderlinge samenhang tussen de economie, de maatschappij en de aarde. Als de economie daadwerkelijk ingebed is kan ze ook worden gereorganiseerd volgens principes die er doeltreffender en intrinsieker voor zorgen dat ze binnen de Donut blijft. Die principes zijn regenerativiteit en distributiviteit, die van meet af aan (by design) moeten worden verankerd in de werking van onze economieën.

Vooreerst moet een regeneratieve economie in de plaats komen van ons nog te vaak degeneratieve economieën, die gebaseerd zijn op een lineaire logica ten aanzien van de hulpbronnen: ontginnen – produceren – gebruiken – wegwerpen. Het doel is zowel biologische als technische massa te herstellen in het kader van een economie die zo circulair mogelijk wordt.

Vervolgens is er een distributieve economie, die niet enkel beperkt blijft tot het achteraf herverdelen van inkomsten, maar waarbij naast inkomen ook de rijkdom, de macht, en de tijd van meet af aan worden verdeeld onder actoren. Die verdeling moet worden begrepen in de zin van netwerken, samengesteld uit een verscheidenheid van actoren. Dat zou onze economieën al heel wat veerkrachtiger maken.